Pensioen, geld & verzekeringen

Om ook later van dezelfde levensstandaard te genieten, jezelf én je naasten, voorzie je best (tijdig) een appeltje voor de dorst. Maar wat is voor jou het interessantst: een individuele levensverzekering of pensioensparen? Of allebei? En welke formules heb je allemaal? We zetten het even op een rijtje.

Door de veroudering van de bevolking en de lage activiteitsgraad van oudere werknemers komen de wettelijke pensioenen onder zware druk te staan. Daarom hebben we een aanvullende pensioenopbouw nodig, via de onderneming of individueel. We kunnen de pensioenkapitalen op maat van de onderneming of van het individu opmaken. Zo kun je uit een ruim gamma kiezen: de klassieke levensverzekeringen, de Universal Life-verzekeringen en de Unit Linked-verzekeringen zijn de drie meest voorkomende keuzes.

De verzekering gewaarborgd inkomen is een minder gekende waarborg voor particulieren, maar raakt toch een vitaal aspect van ons leven: onze financiële draagkracht. Deze verzekering vangt het verlies aan beroepsinkomsten op bij een ongeval of een ziekte met een fysiologische of economische invaliditeit als gevolg.

Zowel bedienden als zelfstandigen kunnen van deze verzekering gebruikmaken. De sociale zekerheid voorziet voor beide categorieën immers slechts in een geringe tegemoetkoming in geval van arbeidsongeschiktheid. De verzekering gewaarborgd inkomen heeft een onbetwistbaar sociaal nut, maar stelt het slachtoffer van een ongeval of een ziekte met een invaliditeit als gevolg niet in staat om zijn levensstijl van voor de gebeurtenis in kwestie voort te zetten.

Fysiologische invaliditeit

De fysiologische invaliditeit is de vermindering van de lichamelijke integriteit. De invaliditeitsgraad, uitgedrukt in een percentage, wordt bepaald bij een geneeskundige beslissing, op basis van de officiële Belgische schaal tot vaststelling van de graad van invaliditeit. Deze schaal wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

Economische invaliditeit

De economische invaliditeit is de vermindering van de arbeidscapaciteit als gevolg van de fysiologische invaliditeit. De economische invaliditeitsgraad wordt bepaald in verhouding tot het verlies van jouw fysische geschiktheid (beoordeeld op grond van de verklaringen van artsen) tot het uitoefenen van een met jouw kennis, capaciteiten en sociale rang verenigbare beroepsactiviteit.

Uitkering bij schadegeval

Bij een schadegeval houdt de verzekeraar rekening met de hoogste van de twee invaliditeitsgraden, voor zover één van de twee minstens 25% bedraagt. Je ontvangt tijdens de duur van de invaliditeit, en in verhouding tot de graad ervan, een rente waarvan je het bedrag bij het afsluiten van het contract hebt bepaald. Je ontvangt die rente maandelijks tot het einde van het schadegeval en uiterlijk tot de einddatum die in de polis is vermeld. Die einddatum valt meestal samen met de normale pensioenleeftijd.

Tarief

Het tarief van de verzekering gewaarborgd inkomen ligt net als bij de levensverzekeringen  hoger naarmate je het contract op latere leeftijd afsluit. Het tarief ligt ook hoger voor vrouwen dan voor mannen.

De periode die loopt van het optreden van de invaliditeit tot het tijdstip waarop de verzekeraar met de uitkeringen begint, noemen we de wachttijd. Er kunnen kortingen worden toegestaan als bij de onderschrijving een langere wachttijd wordt overeengekomen. Hoe langer de wachttijd, hoe kleiner de verzekeringspremie.

De verzekeraar verzekert een rente die slechts 80% uitmaakt van het beroepsinkomen na belasting. Zo heb je er nog alle belang bij om te werken. Bij de vaststelling van het te verzekeren bedrag houdt de verzekeraar rekening met de uitkering van het RIZIV en met de belastingsvermindering op het vervangingsinkomen.

De Unit Linked-verzekeringen zijn de nieuwste soort levensverzekeringen. Het levensverzekeringscontract vermeldt daarbij geen kapitalen of eindprojecties meer. De premie wordt dus omgezet in eenheden of fracties van een of meerdere fondsen die de verzekeringsmaatschappij aanbiedt. De waarde van het contract is gelijk aan het aantal eenheden vermenigvuldigd met de inventariswaarde van het fonds. Die laatste kan verschillen, afhankelijk van de waarde van de titels die in het fonds zijn opgenomen. Dit verzekeringstype geeft dus geen resultaatsverbintenis. De netto-opbrengst van het fonds is volledig voor de verzekeringnemer. Iedere verzekeraar (fondsbeheerder) spant zich in om de beste resultaten neer te leggen. We spreken dan ook van een middelenverbintenis.

Eigenschappen van de Unit Linked-verzekeringen

• Mensen onderschrijven deze verzekering vaak op lange termijn (we bevelen 10 jaar aan). Het contract is “open-ended”: d.w.z dat men meestal geen vooraf bepaalde einddatum voorziet. Je bepaalt zelf welk moment het meest geschikt is om uit het fonds te stappen.
• Na aftrek van de instapkosten wordt de premie omgezet in eenheden van het gekozen fonds. Het rendement van dat fonds bepaalt het rendement van het contract. Er is dus geen technische rentevoet of winstdeelname.
• Bij je overlijden wordt de waarde van het contract aan de begunstigde uitgekeerd. Je kunt wel een bijkomend kapitaal bij overlijden verzekeren. Er bestaan verschillende formules. Zo kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om bij overlijden minstens de gestorte premie te recupereren als de waarde van de belegging lager is. De premie van de dekking overlijden wordt bepaald door verkoop van eenheden in het fonds.
• Je kunt vrij betalen wat je wilt, wanneer je wilt. Je kunt ook van fonds wisselen.

In een levensverzekeringscontract kun je twee hoofdwaarborgen verzekeren. De hoofdwaarborg kapitaal overlijden voorziet een kapitaal bij overlijden van de verzekerde voor de einddatum van het contract. Het pensioenkapitaal voorziet een kapitaal op de einddatum van het contract indien de verzekerde in leven is. Beide opties kunnen in het levensverzekeringscontract worden opgenomen.

De fiscus voorziet een aantal fiscale voordelen voor de klassieke levensverzekeringsvormen en de Universal Life-contracten. Zo moedigen ze mensen aan om te sparen voor een aanvullend pensioen. De levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen komen voorlopig niet in aanmerking voor deze stimuli.

• Als particulier kun je drie premies in je belastingsaangifte inbrengen: de premie in de klassieke fiscale vrijstelling (max. 2 350,00 EUR voor het inkomstenjaar 2022, afhankelijk van het bedrijfsinkomen), de premie voor het pensioensparen (max. 990,00 EUR voor het inkomstenjaar 2022) en de persoonlijke bijdrage in een collectieve pensioentoezegging (groepsverzekering; het bedrag is afhankelijk van het inkomen). De fiscale winst bedraagt 30% van de betaalde premie.

• Als zelfstandige kun je bovendien deelnemen aan het VAPZ . De premie is afhankelijk van je inkomen en bedraagt max. 3447,62 EUR (premie 2022). Je kunt de premie aftrekken als sociale bijdrage en zo een dubbele winst genereren: een fiscale winst aan de marginale aanslagvoet en een vermindering van de toekomstige sociale bijdragen.

• Een onderneming met rechtspersoonlijkheid kan voor haar zelfstandige en loontrekkende medewerkers een individuele of een collectieve pensioentoezegging onderschrijven. De onderneming betaalt dan de premies voor een aanvullende pensioenopbouw voor haar medewerkers. De 80%-regel bepaalt dat de pensioenkapitalen begrensd zijn tot 80% van het laatste inkomen.

• Een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid kan hetzelfde doen ten voordele van haar loontrekkende medewerkers. Het pensioenkapitaal wordt eveneens beperkt door de 80%-regel. Doordat de premies als bedrijfskost aftrekbaar zijn voor de onderneming, verminderen ze de belastbare winst.

Levensverzekeringscontracten kunnen ook dienstdoen als belegging. Bij een dergelijk contract ben je als verzekeringnemer eigenaar van het contract. Als je overlijdt voor de einddatum of in leven bent op de einddatum, geeft dat aanleiding tot een uitkering. De in het contract aangeduide begunstigde ontvangt dan de voorziene kapitalen.

Hieronder sommen we een aantal goede redenen op om te beleggen in een levensverzekeringscontract.

• De constructie met de verzekeringnemer en de begunstigde laat je toe om aan successieplanning te doen. Bij je overlijden worden de gelden die uit het contract voortvloeien aan de begunstigde overgemaakt. Die verwerft dan een persoonlijk recht op het kapitaal. Dit betekent dat eventuele schuldeisers geen enkele aanspraak meer kunnen maken op het aan de begunstigde uitgekeerde kapitaal.
• Je mag zelf een begunstige aanduiden maar ook herroepen. Je blijft dus baas over het contract.
• Als je het contract verliest (bv. door brand) kun je ‘op eenvoudig verzoek’ een geldende kopie krijgen van de verzekeraar.
• Je nabestaanden zijn financieel beschermd door het contract. De verschuldigde kapitalen zullen namelijk aan de begunstigde worden uitgekeerd, onafhankelijk van de duur van de belegging of van de rentevoet.
• Het levensverzekeringscontract is fiscaal gunstig. In de vastrentende producten (zoals de verzekeringsbon) kan de roerende voorheffing van 15% vermeden worden als er aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Er is geen roerende voorheffing voor de levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen.Het type verzekering hangt voornamelijk af van wat je profiel als belegger is: defensief, neutraal of agressief.

Beleggingstypes

• Defensief: de verzekeringsbon is gelijkaardig aan een kasbon of een obligatie waarvan de coupon niet wordt uitgekeerd, maar gekapitaliseerd aan de intrestvoet van de belegging. Die hangt af van de gekozen duur en is gewaarborgd tot aan de einddatum van de verrichting. Het rendement kan gewoonlijk verhoogd worden met een jaarlijks toegekende winstdeelname.
• Defensief tot Agressief: bij het levensverzekeringscontract gekoppeld aan beleggingsfondsen (Tak 23) wordt de inleg omgezet in premies van een fonds naar jouw keuze . De winsten uit de reserves die je op die manier hebt belegd, mag je volledig voor jou houden. De verzekeraar, van zijn kant, biedt geen enkele rendementsgarantie meer aan. De verzekeringnemer kan van fonds veranderen (= switchen of arbitreren).
• Neutraal: je kunt ook kiezen voor een mix van vastrentende beleggingen en een belegging gekoppeld aan fondsen. Een vastrentende belegging zorgt voor de kapitaalsgarantie en eventueel een minimumrendement, terwijl het gedeelte dat in beleggingsfondsen wordt geïnvesteerd voor het extra rendement zorgt.

Het contract van de overlijdensverzekering voorziet in de uitkering van een kapitaal als je overlijdt voor de einddatum van het contract. Er bestaan drie soorten overlijdensverzekering: de levenslange verzekering, de tijdelijke verzekering en de schuldsaldoverzekering.

Levenslange verzekering

Bij overlijden wordt het kapitaal in elk geval uitgekeerd, ongeacht het tijdstip waarop je overlijdt. Men biedt de levenslange verzekering vaak aan in de vorm van een begrafenisverzekering, omdat het kapitaal beschikbaar wordt op het ogenblik van het overlijden. Men gebruikt dit contract ook om de erfgenamen toe te laten de successierechten te betalen.

Tijdelijke verzekering

Bij overlijden wordt het kapitaal uitgekeerd, maar enkel als je overlijdt voor de einddatum van het contract. Op die manier biedt de tijdelijke verzekering financiële bescherming bij overlijden van de verzekerde/kostwinner. Daarom ligt de einddatum meestal op 65 jaar.

Schuldsaldoverzekering

Het kapitaal bij overlijden in de schuldsaldoverzekering verzekert altijd voldoende kapitalen om het saldo van bijvoorbeeld een hypothecair krediet aan te zuiveren. Naargelang er terugbetalingen gebeuren, daalt de schuld, en zal dit kapitaal ook dalen.